Σόνια Ιλίνσκαγια: Μια Ρωσίδα νεοελληνίστρια!

 

Άοκνη «εργάτρια» της Νεοελληνικής Γραμματείας, παρότι ήταν απόφοιτος του Τμήματος Κλασικής Φιλολογίας του Κρατικού Πανεπιστημίου Λομονόσοφ της Μόσχας. Η λογοτεχνική παραγωγή του νεοελληνικού πνεύματος ήταν αυτή που μονοπώλησε το ενδιαφέρον της και υπηρέτησε ως νεοελληνίστρια, φιλόλογος και μεταφράστρια απ’ το μετερίζι της επίτιμης καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Ο χαρακτηρισμός της ως «εργάτριας» παραπέμπει όχι τόσο στις ιδεολογικές της καταβολές, όσο στην απαράμιλλη φιλοπονία της για την ανάδειξη των χαρακτηριστικών της γραφής Νεοελλήνων λογοτεχνών.

Η Μεταπολεμική Γενιά κέντρισε αρχικά το ενδιαφέρον της στην διδακτορική διατριβή της με τίτλο «Συμβολή στη μελέτη της μεταπολεμικής ποίησης στην Ελλάδα. Η μοίρα μιας γενιάς», στην οποία επιχείρησε να σκιαγραφήσει την ιδιότυπη καλλιτεχνική φυσιογνωμία της ποιητικής γραφής εμβαπτισμένης στη διχόνοια και τον σπαραγμό, αντικρίζοντάς την στο ιστορικό της πλαίσιο.

Ωστόσο, η λαχτάρα της να γευτεί τη διαφορετική αίσθηση που άφηνε η ελληνική γλώσσα στο στόμα της την εξώθησε σ’ έναν φρενήρη αγώνα μελέτης και παρουσίασης της ελληνικής λογοτεχνίας! Ενδιέτριψε σε λεπτομέρειες του έργου του Γ. Ρίτσου, ενώ αναζήτησε γνωρίσματα της γραφής του, όπως τον ρητορισμό, το αίσθημα της πόλης, του φόβου, του πολέμου στην ποίηση του Τάσου Λειβαδίτη.

Η συμβολή της δε στην ανάδειξη του καβαφικού έργου καθοριστική. Πολυγραφότατη, ακαταπόνητη, έφερε μέσα στο σώμα Ρωσίδας ένθερμη ελληνική ψυχή. Ναι. Ελληνική! Θαύμαζε τους Έλληνες. Μιλούσε και δίδασκε άπταιστα ελληνικά - με μια ιδιότυπη βέβαια προφορά, που όχι μόνο δεν ξένιζε, αλλά αναδείκνυε το κάλλος της γλώσσας μας -  παντρεμένη με έλληνα, μετέδιδε απ’ τα πανεπιστημιακά έδρανα ήθος, αξίες, ιδανικά του Ελληνισμού με ζέση αξιοζήλευτη, αποτελώντας συνάμα η ίδια υγιές πρότυπο. Λιτή, απλή, παραγωγική, δίχως την έπαρση της πνευματικής ελίτ, προσηνής, προσιτή σε όλους!

Συν τοις άλλοις, με το πλούσιο μεταφραστικό της έργο μετατράπηκε σε «πρέσβειρα» της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας… στη Ρωσία!

 

Αιωνία η μνήμη σου, αγαπημένη μου καθηγήτρια!

 

Σοφία Αντωνοπούλου

Φιλόλογος

 

…Στην εκπνοή του θέρους

Τελευταίο σαββατοκύριακο του θέρους. Τελευταίες «ανάσες» ξεγνοιασιάς. Είτε εισπνεύσαμε την αλμύρα της θάλασσας σε κάποια παραλία, είτε πήραμε το αναζωογονητικό οξυγόνο του ορεινού μας χωριού, είτε αρκεστήκαμε στην ατμόσφαιρα του σπιτιού μας, ήρθε η στιγμή να εκτιμήσουμε, να απολαύσουμε, να ανασυγκροτηθούμε, να σκεφτούμε …περισσότερο.

Να εκτιμήσουμε τους καρπούς που δρέψαμε απ’ τα δέντρα των κόπων της περασμένης σεζόν, προκειμένου να αποτιμήσουμε ορθά το αποτέλεσμα.

Να απολαύσουμε τις ελάχιστες στιγμές που έχουμε πλέον στη διάθεσή μας, για να χαρούμε, να βρεθούμε με αγαπημένα πρόσωπα, να γελάσουμε, να περάσουμε όμορφα. Οι στιγμές αυτές είναι που θα μας κρατήσουν, όταν οι ψυχοπνευματικές, αλλά και βιολογικές αντιστάσεις  μας θα δοκιμαστούν υπό το άχθος των αυξημένων απαιτήσεων του χειμώνα.

Να ανασυγκροτηθούμε, διότι … κακά τα ψέμματα! Ο «ρεμβασμός του Δεκαπενταύγουστου» πέρασε και ο  Σεπτέμβρης ποτέ δεν αστειεύεται! Φροντίζει μάλιστα να μας ρίχνει όλους κατευθείαν …στα βαθιά! Λογαριασμοί προς εξόφληση, αυξημένες οικονομικές υποχρεώσεις, επιστροφή στη δουλ(ε)ιά, επιστροφή στα σχολεία, επιστροφή στα θρανία… Κάθε είδους θρανία.

Στα θρανία της ζωής άπαντες. Καθημερινά παίρνουμε το μάθημά μας και κατακτούμε τη γνώση… βιωματικά. Παθαίνουμε και μαθαίνουμε. Στα ακαδημαϊκά έδρανα οι εισαχθέντες στην Τριτοβάθμια, οι φοιτητές και όλοι οι φιλομαθείς. Τυχερή κατηγορία κι ας είναι βαριά εξεταστική! Ειδυλλιακή η φοιτητική ζωή και παραδεισένια για κάθε φιλομαθή. Στην έδρα τους οι εκπαιδευτικοί επί τη ενάρξει του σχολικού έτους. Πρώτη Σεπτεμβρίου, τα κεφάλια …μέσα! Ακολουθούν και οι μαθητές που θα καθίσουν λίγες μέρες αργότερα στα σχολικά θρανία. Η τελευταία κοινωνική ομάδα ( last but not least!), καλείται εξ ανάγκης – δεν χρήζει τοξικής ανάλυσης το «εξ ανάγκης» - να καθίσει και σ’ άλλα θρανία… αυτά των φροντιστηρίων! Γι’ αυτό…

Να σκεφτούμε. Να σκεφτούμε καλά. Πού βρισκόμαστε; Ποιους στόχους έχουμε; Τί θέλουμε να κατακτήσουμε; Ποιος μπορεί να μας βοηθήσει; Τι μας προσφέρεται; Ποιές επιλογές έχουμε; Ποιόν τελικά θα εμπιστευτούμε;

Πρέπει, λοιπόν, να αποφασίσουμε και μάλιστα να λάβουμε ορθές αποφάσεις, διότι τα λάθη κοστίζουν. Πληρώνονται ακριβά γνωστικά, ηθικά, ψυχικά, οικονομικά. Γι’ αυτό, εύχομαι να είναι υπέροχες για όλους μας… οι τελευταίες «ανάσες» ξεγνοιασιάς!

 

Σοφία Αντωνοπούλου

Φιλόλογος

Δύο όψεις της Ποίησης σε μια στιγμή

 Κάλεσμα αφύπνισης 

Χλοόκαρποι θάλλουν καρποί

και καλλικέλαδα σπουργίτια σιγοψυθιριζουν

Ευωδιές μεθυστικές των βροτων

τα ρουθούνια στομώνουν

Κόρη, που ο Δίας σε τέκνωσε

ο γιός σου ο Ζαγρεας σε καλεί

Η μάνα σου η Δήμητρα σε γυρεύει

Άσε τα έγκατα της γης

παράτα επιτέλους τον στείρο Άδη!

Φύγε απ'την παγωμένη αγκαλιά

Φτάνει πια

σώνουν τα δάκρυα, οι θλίψεις και τα πικρά φιλιά

Εγκατάλειψε 

τα αρπαγιμιαία αντιερωτικα λεχη!

Περσεφόνη, εαρινή και ποθητή

ξύπνα και γύρνα στη ζωή και πάλι!

Σοφία Αντωνοπούλου 19/3/2023

.......................................

Πένθους γυναικεία φύσις 

" Ισχυροί άνεμοι"ανέφερε η επίσημη γραφή

Ο αέρας μου πήρε το παιδί

ανέκραζες οδυρομενη μάνα εσύ

Πέρασαν χρόνια επτά

που εξεδήμησε το παλικάρι

Από τότε

παλικάρια και κόρες πολλά

πήγαν στον ουρανό για να του κάνουν συντροφιά

Σύγκρουση μετωπική συρμών

Έγινε πρόσφατα η αιτία σπαραξικαρδιων κλαυθμων

Όλων των μανάδων γιαγιάδων κι αδελφών!

Ένωσες τους λυγμούς της καρδιάς σου

Κι εσύ...

Μα από ποτέ η θλίψη είναι υπόθεση κατεξοχήν γυναικεία;

Απο τότε που την έδειξε η Νιόβη και την ένιωσε ακόμα κι η Παναγία!

 Σ.Α. 19/3/2023

ΔΕΣΜΩΤΡΙΕΣ ΤΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ: Σύγχρονη εκδοχή του πλατωνικού μύθου για την βία σε βάρος των γυναικών

 

Ύστερ’ απ’ αυτά, είπα, δοκίμασε να απεικονίσεις την γυναικεία φύση μας ως προς την ισότητα ή την κατώτερότητά μας πλάθοντας με το νου σου μια κατάσταση, όπως η ακόλουθη. Φαντάσου δηλαδή γυναίκες σ’ ένα οίκημα υπόγειο, κάτι σαν σπηλιά, που με το άνοιγμά της, ανοιχτό στο φως του Ύψιστου Αγαθού σε μεγάλη απόσταση, θα απλώνεται σ’ όλο το πλάτος της σπηλιάς.

Και παράστησε τις δεσμώτριες αυτές να βρίσκονται μέσα εκεί από παιδιά αλυσοδεμένες με τα δεσμά των στερεοτύπων, του φόβου και του πόνου από τα σκέλια και τον αυχένα, ώστε να μένουν ακινητοποιημένες και να κοιτάζουν μόνο προς τα εμπρός στη Βία του σώματος και της ψυχής τους, χωρίς να μπορούν, έτσι αλυσοδεμένες καθώς θα είναι, να στρέφουν γύρω το κεφάλι τους…

Κι ένα φως να τους έρχεται από ψηλά κι από μακριά να καταυγάζει την λύση των δεσμών τους, μα να αδυνατούν να το διακρίνουν. Παγιδευμένες στις παραστάσεις των κοινωνικών υπαγορεύσεων, τη δειλία που γεννά το άγνωστο και τυφλωμένες απ’ το προσωπικό τους σκοτάδι αρνούνται να δεχτούν την ύπαρξη του Υπέρτατου Αγαθού. Αφού το φως αυτό δεν το αντιλαμβάνονται οι στομωμένες αισθήσεις τους, δεν υπάρχει.

Κι όμως υπάρχει. Υπάρχει έξοδος διαφυγής. Υπάρχει σωτηρία απ’ το μαρτύριο της βίας. Οι βέλτιστες φύσεις των απελεύθερων δεσμωτριών είδαν αυτό το φως. Θυσίασαν και θυσιάζουν την προσωπική τους ευημερία και κατεβαίνουν στο σπήλαιο της αιχμαλωσίας που γεννά η Βία και τείνουν χείρα βοηθείας σ’ όσες δεσμώτριες μπλέκονται στις αλυσίδες τους, αποκαρδιώνονται και απογοητεύονται.

Όλες οι δεσμώτριες πρέπει να λυτρωθούν, ανοίγοντας τα μάτια της ταλαίπωρης ψυχής τους, με τον ύμνο της αγάπης για τον άνθρωπο στ’ αυτιά τους, με τον εσώτατο πόθο στη φαρέτρα τους και με την αρωγή των επικουρικών στρατευμάτων των απελεύθερων δεσμωτριών. Η νίκη τους στη μάχη για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών είναι δεδομένη!

 

ΣΟΦΙΑ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ

ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

Περίπατος στον κήπο

 

 

Πεθύμησα έναν περίπατο στους λειμώνες της ποιητικής

τα μυρίπνοα άνθη της έμπνευσης ν’ απολαύσω

στο πουπουλένιο στρώμα των ονείρων μου να ξαποστάσω.

Σύννεφα μαύρα λογισμών κακών επισκίασαν

την εν λευκώ αχαρτογράφητη πορεία μου

μα οι αχτίδες του άνωθεν των νεφών λανθάνοντος ηλίου

ζέσταιναν την καρδιά μου

κρατώντας ζωντανή την αισιοδοξία μου.

 

Προχωρώ με βήμα αργό

γοργά προσμένω την πεταλούδα μιας λέξης

αυτής που θα θελήσει να συλλέξει

τη νεραϊδόσκονη της σκέψης

και μ’ αραχνοΰφαντο μεταξωτό ποίημα πέπλο

χλόης άπονους πόνους με την πράσινη καλύπτρα να σκεπάσει.

 

Σκύβω χάμω χαμομήλια στης ψυχής τα χώματα να δρέψω

και βρίσκω τριαντάφυλλα κόκκινου έρωτα κρίνα λευκά αγάπης

μαζί με τις τσουκνίδες θλίψης που θέριεψαν ανάμεσα

ποτίστηκαν – φαίνεται  - απ’ το ανεμόβροχο

δηλητήριο που έσταξε

η ανθρώπινη ζήλια κι η κακία

για να ξεράνουν από ρίζας της καλοσύνης τον ανθό

ανεπιτυχώς ευτυχώς.

Δάκρυα συγκίνησης και νέκταρ της χαράς

δροσίζουν το λιβάδι μου κρατώντας τα φρέσκα νεαρά

λουλούδια της καρδιάς μου.

Τι κι αν συχνά δεν περπατώ στου ποιήματος την ατραπό;

Αρκεί που ο Παράδεισος αυτός τις πύλες του ανοιχτές

έχει  πάντα για μένα.

 

© Σοφία Αντωνοπούλου 2/1/2022

 

 

Από την κλειδαρότρυπα της αυτοκριτικής

 Μια απουσία

αυτή του παππού Σπύρου, του πρεσβύτερου

σαν μαύρο πέπλο στην κόμη της εορταστικής χαράς

Μια μετάσταση

αυτή της τριαντατετράχρονης Μαρίας

στους ουρανούς, που επέβαλε η μετάσταση

σαρκοβόρου καρκίνου του μαστού.

Μια ευλογία

αυτή των ονομαστηρίων του πρωτότοκου

του θαύματος επί της γης δικού μου Σπύρου

θείο δώρο.

Μια ανάταση

αυτή της ψυχής που γέννησε ο λόγος

 εμψύχωσης και η ενθάρρυνση του Ιωάννου

-όχι του Πρόδρομου- της δημιουργικής.

Ένα βουνό

αυτό των υποχρεώσεων το δύσβατο

απροσπέλαστη η κορφή του

κι αναρριχώμαι δίχως σκοινιά.

Απολογισμός ημέρας

Τρεις κατάρες δυο καλά. Άραγε υπερβολική

του Dum spiro, spero η εμμονή;

Σοφία Αντωνόπουλου 12/12/2021

 

Παρωδία του ποιήματος του Γκαίτε «Προμηθέας»

 

Σκέπαζ’ ω Θεέ,

με δοκιμασίες βάσανα την πλάση σου

κι αφέντευε πα στα κορφοβούνια και τις φυλλωσιές

παρόμοια μ’ αγόρι αγνό, που εύκολα

των χαμομηλιών θερίζει τα κεφάλια –

το χέρι Σου όμως σιμά

στην ζωή μου κράτα

και το σπιτάκι μου, που ‘βλόγησες εσύ,

καθώς και στην καρδιά μου

την φλόγα της αγάπης κράτ’ αναμμένη.

 

Δεν ξέρω τίποτα ανώτερο

πάνω κι απ’ τον ήλιο από σε, Θεέ!

Με ψίχουλα

εγώ τη Μεγαλοσύνη σου

ικεσίες τρέφω

και προσευχές

και θα οργιζόσουν, αν δε βρίσκονταν

ευσεβείς  και ψυχές

αγνές γεμάτες πίστη αληθινή.

 

Σαν ήμουνα παιδί,

να πράξω τι, δεν ήξερα,

με νου θολωμένο,

τον ήλιο ατένιζα, σαν να ‘ψαχνα  Σε

εκεί ψηλά, τον πόνο μου ν’ ακούσεις,

να κλίνεις το ους μέσ’ στην καρδιά μου

να σπλαχνιστείς τον κατατρεγμένο.

 

Κι Εσύ με βοήθησες, Κύριε,

όταν με τους Τιτάνες αναμετριόμουν!

Εσύ απ’ το θάνατο τον ψυχικό με γλίτωσες

κι απ’ αιώνια των κριμάτων μου σκλαβιά!

Εσύ ήσουν η μόνη μου καταφυγή και μέγα έλεος

που ‘βαλες στο μαρτύριο αίσιο τέλος

και λεύτερος πια

 για την σωτηρία μου σ’ ευχαριστώ

Ουράνιε Πατέρα, εκεί ψηλά!

 

Πώς άραγε να σε τιμήσω εγώ; Με τι;

Με πόση δύναμη ξερίζωσες

του πονεμένου σου τον πόνο;

Με πόση γλύκα αφάνισες

του πικραμένου σου την πίκρα;

Μήπως δε μ’ έκαναν στ’ αμόνι απάνω άντρα

Ο πανδαμάτορας ο Χρόνος

κι η Μοίρα η αιώνια;

Δικοί μου Αφέντες.

Όχι όμως  και δικοί σου,

γιατί Αφέντης όλων είσαι Συ!

 

Κάθομαι, λοιπόν, τώρα εδώ

Το κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσίν Σου

Διερευνώ

Αδύνατον μου είναι

το Άπειρο, το Άναρχο και την Σοφία σου

Θεέ μου, ν’ αντιληφθώ!

 

 

Σοφία Αντωνοπούλου 30/10/2021