Η Εκπαίδευση ενώπιον μιας νέας απειλής…
Παρότι η σημερινή ημέρα (6 Μαρτίου) θα έπρεπε να είναι αφιερωμένη στον
προβληματισμό και την ευαισθητοποίηση γύρω από το διαχρονικό φαινόμενο
της ενδοσχολικής βίας, η διαμορφωθείσα κατάσταση στον χώρο της
εκπαίδευσης κατά τον τελευταίο χρόνο, φέρνει την κοινωνία αντιμέτωπη με
μια άλλη «αόρατη» απειλή, αυτή των ψυχολογικών επιπτώσεων της εξ
αποστάσεως διδασκαλίας σε μαθητές και εκπαιδευτικούς.
Μπροστά στα επιβαλλόμενα υγειονομικά μέτρα η τηλεκπαίδευση κρίθηκε,
αναμφίβολα, επιτακτική και παρά τις όποιες δυσκολίες – που δεν αφορούν
το θέμα του παρόντος δημοσιεύματος – αποτελεσματική. Η εκπαιδευτική
διαδικασία αποδεσμεύτηκε από την φυσική παρουσία των συμμετεχόντων σε
συγκεκριμένο χώρο.
Τα μαθησιακά αποτελέσματα με βάση τις επιδόσεις των μαθητών στις
πανελλήνιες του 2020 (αφού ακυρώθηκαν οι προαγωγικές εξετάσεις), δεν
ήταν τόσο ενθαρρυντικά, ενώ το πέρας του παρόντος ακαδημαϊκού έτους θα
επιτρέψει την εξαγωγή ασφαλέστερων συμπερασμάτων.
Εντούτοις, μεσούσης και πλέον της σχολικής χρονιάς, υπό το καθεστώς της
τηλεκπαίδευσης στο μεγαλύτερο μέρος της, διαφαίνονται οι αναδυόμενοι
κίνδυνοι για την ψυχική υγεία των εμπλεκόμενων. Οι μαθητές υπέμειναν
στωϊκά όλες αυτές τις αλλαγές, αφού πείστηκαν στις διακηρύξεις της
πολιτείας αλλά και των καθηγητών τους ότι πρόκειται για μια διαδικασία
επιβεβλημένη, για έναν «μονόδρομο» μέσω του οποίου θα ανταποκρίνονταν
στις μαθητικές τους υποχρεώσεις, μένοντας ασφαλείς στο σπίτι τους. Το
άνοιγμα των σχολικών μονάδων την 1η Φεβρουαρίου αποτέλεσε μια αχτίδα
αισιοδοξίας, παρότι, προς απογοήτευση των μαθητών κυρίως του Λυκείου,
δεν συνοδεύτηκε και από το άνοιγμα των φροντιστηρίων. Το «κλείσιμο» εκ
νέου στις περιοχές υψηλού κινδύνου, τους βύθισε πλέον στην απόγνωση.
Απομόνωση, εσωστρέφεια, αύξηση του αισθήματος ματαίωσης, άγχος, απουσία
κοινωνικότητας, αδυναμία εκτόνωσης, απόσχιση του παιδαγωγικού και
ηθοπλαστικού χαρακτήρα του μαθήματος (δεν τον ευνοεί η τηλεκπαίδευση),
έλλειψη προσωπικής επαφής, απαισιοδοξία είναι μερικές μόνο από τις
«απειλές» της ψυχικής υγείας των μαθητών.
Οι εκπαιδευτικοί, έχοντας ήδη υπερβεί εαυτοίς προκειμένου να
διασφαλίσουν την ποιότητα του διδακτικού τους έργου μέσω της
τηλεκπαίδευσης, καλούνται να αντιμετωπίσουν την βαρυθυμία των μαθητών
τους. Το οξυμμένο αισθητήριο του γνήσιου δασκάλου, μπορεί να αντιληφθεί
όλα αυτά τα προβλήματα που ταλανίζουν τους μαθητές του πίσω από την
κλειστή κάμερα ή το κλειστό μικρόφωνο! Το ένστικτό του, εφάμιλλο πολλές
φορές, επιτρέψτε μου, με αυτό της μάνας, τον ειδοποιεί για τις πληγές
που ανοίγουν στην παιδική/ εφηβική ψυχή. Οι εκπαιδευτικοί κάθε βαθμίδας,
μάχονται να στηρίξουν τους μαθητές τους με κάθε δυνατό τρόπο:
συζητήσεις, webinar, διαδραστικές δραστηριότητες, ψηφιακές ξεναγήσεις,
διαδικτυακές περιηγήσεις κ.ά. Η τεχνογνωσία, η παιδαγωγική επάρκεια, η
φαντασία, η καλή διάθεση ευτυχώς είναι πολύτιμα όπλα πολλών συναδέλφων.
Ωστόσο, και οι ίδιοι καλούνται προς αυτό-ίαση των δικών τους πληγών,
αφού βιώνουν συνθήκες ανάλογες με αυτές των μαθητών.
Μέσα σε όλη αυτή την κατάσταση εμπλέκονται και οι γονείς, οι οποίοι
εκδηλώνουν ποικίλες συμπεριφορές: από την σύνεση, την ψυχραιμία, την
υπομονή, την στήριξη και την συνεργασία…μέχρι τον παρορμητισμό, λόγω
συναισθηματικής φόρτισης και τις σπασμωδικές κινήσεις, όπως την καταφυγή
τους σε παράνομα «ιδιαίτερα» κατ’ οίκον, εκτιμώντας πως...είναι η
«καλύτερη λύση»!
Η αντιμετώπιση της νέας αυτής απειλής στον χώρο της εκπαίδευσης
αποδεικνύεται σύνθετη και πολυπαραγοντική υπόθεση, που προϋποθέτει
λεπτούς χειρισμούς, νηφαλιότητα και σύνεση από όλους. Το φαινόμενο είναι
σε εξέλιξη και οι ειδικοί θα αποφανθούν στο μέλλον, παραθέτοντας
συγκεκριμένα στοιχεία, για τον ψυχικό αντίκτυπο της «εξ αποστάσεως»
εκπαίδευσης. Το σίγουρο είναι πως το διδακτικό έργο, ο παιδαγωγικός
ρόλος του δασκάλου, η μαθησιακή πράξη, η αλληλεπίδραση μαθητών –
καθηγητών πραγματώνονται αρτιότερα, με την συμβολή βεβαίως και των νέων
τεχνολογιών…στον «φυσικό» χώρο της εκπαίδευσης. Ας ελπίσουμε η απειλή θα
υποχωρήσει σύντομα, σηματοδοτώντας την εξομάλυνση, και όχι την
καθιέρωση άλλης μιας ακόμα ημέρας μνήμης κοντά στην σημερινή, που να
αφορά και πάλι τους μαθητές!
Σοφία Αντωνοπούλου
Φιλόλογος
https://www.lamiareport.gr/index.php/apopseis/item/182554-i-ekpaidefsi-enopion-mias-neas-apeilis